Geçtiğimiz hafta başladığımız ve Kılınç Hukuk ve Danışmanlık tarafından hazırlanan Espor Hukuku serimizin ikinci bölümünde Hukuk Çerçevesinde Espor ve Bahis konusuna değiniyoruz.
Espor ekosisteminin ülkemizdeki hızla artan gelişimi pek çok alanda düzenlemeyi gerektirirken bu alanlardan birisi de “bahis” sektörüdür. Ülkemizde ve tüm dünyada küresel düzeyde etki gösteren Covid-19 salgınının espor oyunları üzerinden bahis yapılmasında hızlandırıcı bir faktör olduğunun görülmesiyle birlikte espor ve bahis arasındaki ilişki ve hukuki yapının düzenlenmesinin önemi bir kez daha gün yüzüne çıkmıştır. Dünyanın çeşitli ülkelerinde espor müsabakalarına yönelik olarak yasal bahis oynanabilmesi mümkün iken yasadışı bahis yapılması durumu çok daha geniş yelpazede yer almaktadır. Hukuki durumun incelemesine geçilmeden önce espor müsabakaları üzerinden yaygın olarak yapılan bahisler ve türlerinden bahsedilmesi önem arz etmektedir.
Espor müsabakaları üzerinden yapılan bahis türleri incelendiğinde çeşitliliğin oldukça yoğun olduğu görülecektir. Tüm sezona veya tüm turnuvaya yönelik yapılan bahisler (Outright Bets), maç sonu bahisleri (Match Bets), handikaplı bahisler (Handicap Bets), fantezi bahisleri (Fantasy Bets) ve Skin bahisleri (Skin Bets) genel olarak espor müsabakalarına yapılan bahisler arasında en çok tercih edilen bahis türleridir. Bu bahis türleri kapsamında sektörel analiz yapıldığı zaman ülkemizde en az tercih edilen bahis türü fantezi bahisleri, en popüler olan bahis türü ise, halihazırda yasal olarak tabanı bulunmasa da espor müsabakalarının sonuçlarına ilişkin düzenlenen bahislerdir. Skin bahisleri de özellikle yurtdışı merkezli kuruluşların canlı yayın (Streaming) yapan yayıncılar aracılığıyla gerçekleştirdikleri reklamlar, hediye kodları gibi promosyonlar sebebiyle gitgide popüler bir hale gelmektedir.
Yapılan piyasa araştırmalarına göre 2016 yılında büyük espor organizasyonları kapsamında yapılan bahislerin tutarlarının 5,5 milyar dolardan fazla olduğu belirlenmiştir. Araştırmalara göre; bu miktarın içinde bulunduğumuz 2020 yılında ise %100’den fazla bir artış oranı ile 12,9 milyar dolar civarında olacağı tahmin edilmektedir. Bu noktada; araştırmaların yapıldığı yıllar nazara alındığında, Covid-19 salgınının espor ekosistemine olan ilgiyi artırdığı da göz önüne alınacak olursa bu rakamların piyasa tahminlerinden çok daha fazla olacağı değerlendirilmektedir. Bununla birlikte espor müsabakalarına bahis yapan kişi sayısının da 6,5 milyon civarında olduğu tahmin edilmektedir.
Bahis sektöründe espor müsabakalarına yapılan bahislerin özellikle dört kilit oyun üzerinden yapıldığı görülmektedir. Bunlar %38 ile League of Legends, %29 ile Counter Strike: Global Offensive, %18 ile Dota 2, %7 ile Starcraft 2 oyunu olmak üzere espor müsabakalarına bahis miktarlarının toplam %92’sini karşılamaktadır. Kalan %8’lik dilimde ise Rocket League, World of Warcraft, Call of Duty gibi oyunlar bulunmaktadır.
İşbu inceleme ile öncelikle ülkemizde spor oyunları üzerinden yapılan bahislerin hukuki durumu ve espor oyunlarının bahisler için hukuken uygun olup olmadığından ve espor bahislerinin diğer dünya ülkelerindeki uygulamalarından bahsedilecektir.
Spor Bahisleri ve Türkiye
Espor ve bahis sektörü ilişkisine değinilmeden önce ülkemizde spor oyunları üzerinden yapılan bahislerin yasal dayanağından bahsedilmelidir. Spor müsabakaları üzerine sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyunları, Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından başbayilik iş ve hizmetlerinin özel hukuk sözleşmesi ile hâsılattan pay verilmesi modeliyle özel hukuk tüzel kişilerine yaptırılması yoluyla gerçekleşmektedir.
Ülkemizde birden fazla yasal bahis platformu olmakla birlikte hangi tür spor müsabakalarına bahis oynanacağı; Spor Müsabakalarına Dayalı Sabit İhtimalli ve Müşterek Bahis Oyunları Uygulama Yönetmeliği uyarınca Spor Toto Teşkilat Başkanlığı tarafından çıkarılan Sabit İhtimalli Bahis Oyunları (İddaa) Oyun Planı (“Oyun Planı”)’na göre tespit edilmektedir. Dolayısıyla ülkemizde espor oyunları üzerinden yasal bahis yapılabilmesi için espor alanının ilgili yönetmelikte “Her bir sabit ihtimalli ve müşterek bahis oyununun oynanmasına ilişkin usul ve esaslar ile ikramiye bilgileri ve belirleyici diğer hususları içeren plan” olarak tanımlanmış olan Oyun Planı’na dahil edilmesi gerekmektedir. Spor Toto Teşkilat Başkanlığı’nın espor müsabakalarını Oyun Planı’na dahil etmesinin ardından lisans verilmiş olan özel tüzel kişilerin bahis imkânı sağlamasıyla espor müsabakaları üzerinden yasal olarak bahis oynanması mümkün hale gelecektir.
Spor Bahisleri ve Dünya
Yasal bahis mevzuatları ve özellikle spor müsabakaları üzerine bahis yapılması hususu ülkeler arasında çok fazla değişkenlik göstermektedir. Espor müsabakalarına bahis yapılabilmesinin Amerika Birleşik Devletleri ve Avrupa ülkeleri açısından incelenmesi ülkemizde yapılacak olası bir espor müsabakalarına bahis düzenlemesi açısından önem arz etmektedir.
Amerika Birleşik Devletleri açısından yasal düzenlemeleri gözlemlemek gerekirse ilk olarak Profesyonel ve Amatör Sporların Korunması Kanunu (Professional and Amateur Sports Protection Act- “PASPA”) incelenmelidir. 1991 yılında yürürlüğe giren PASPA ülke sınırları içinde spor müsabakaları üzerinden online bahis yapılmasını yasaklayan bir mevzuattır. Süreç içerisinde birçok federal devletin karşı çıkması üzerine ve Amerikan Yüksek Mahkemesi’nin 2018 yılının mayıs ayında ilgili kanunun anayasaya aykırı olduğunu bildirmesinin ardından spor müsabakalarına bahis yapılabilmesinin önü açılmıştır. Dolayısıyla federal devletlerin yapacakları yasal düzenlemeler ile espor müsabakalarına da online bahis yapılmasının önü açılmıştır. En günceli Nevada eyaleti olmak üzere günümüzde Amerika Birleşik Devletleri’nde espor müsabakalarına bahis yapılmasının önünü açan pek çok eyalet bulunmaktadır. Eyaletler arası yasal düzenlemelerde de farklar bulunmakta olup bazı eyaletlerde espor oyunları üzerinden bahis tamamen yasakken Virginia eyaletinde olduğu gibi bazılarında ise espor müsabakalarındaki tüm oyuncuların 18 yaş ve üzeri olduğu durumlarda bahis oynanmasına izin verilmektedir.
Avrupa ülkeleri açısından durum değerlendirmesi yapıldığında Birleşik Krallık’ta espor müsabakalarına bahis yapılabilmesinin bu faaliyeti göstermek için gerekli lisans alma yükümlülüklerini tamamlamış özel tüzel kişiler aracılığıyla yasal olduğu görülmektedir. Fransa ise işbu bilgilendirme notunda daha önce de bahsedildiği üzere espor sözleşmelerini düzenleyen bir kanuna sahip olan bir ülke olup ülkede kurulan ulusal şans oyunları komitesi halihazırda espor müsabakaları için online bahis sitesi çalışmalarına başlamıştır.
Değerlendirme
Espor ekosisteminin gelişim hızı göz önüne alındığında bahis sektörü ile arasında bir ilişki kurulmaması beklenemeyecek olup her iki sektörün sahip olduğu ekonomik hacim ile birlikte bu ilişkinin artan bir ivme ile sürmesi olağandır. Ancak esporun kendine has özellikleri sebebiyle ve sektörde birçok aktörün yer almasından kaynaklı olarak yasal düzenlemelerin açık ve net şekilde yapılması gerekmektedir. Maç ayarlama (macth-fixing) veya hile (cheating) durumlarına karşı alınacak önlemler ve yaptırımların düzenlenmesi bu noktada büyük önem arz etmektedir. Özellikle bahis yapılabilecek turnuvaların veya liglerin belirlenmesi bakımından sadece federasyon tarafından onay verilmiş turnuvaların/liglerin baz alınması sağlanabilir. Özellikle tüm ülkelerin önlemler aldığı skin bahisleri konusu hususunda yasal düzenlemelerin yapılması çok önemlidir. Tüm bu hususların yanı sıra espor müsabakalarına bahis yapacak kimselerin 18 (on sekiz) yaşının üzerinde olduğunun online yaş doğrulama sistemleri gibi sistemlerle teyit edilmesi espor ve bahis dünyasının daha doğru bir şekilde gelişmesini sağlayacaktır.
